مقدمه
محصول “یدات کلسیم” یکی از محصولات شرکت کربنات مرکزی است که به عنوان یک ترکیب شیمیایی مهم برای تامین عنصر ید در خوراک دام، طیور و آبزیان شناخته میشود. یدات کلسیم به صورت پودر سفید رنگ با فرمول شیمیایی Ca(IO3)2 شناخته میشود. این ترکیب برای مصارف مختلف در صنایع، پزشکی، کشاورزی و سایر حوزهها استفاده میشود. در این مقاله به صورت تخصصی به استفاده از یدات کلسیم در تغذیه دام و طیور و مکمل سازی پرداخته میشود.
معرفی یدات کلسیم
یدات کلسیم یک نمک بلوری سفید و نمکی شبیه به نمک سفره با فرمول شیمیایی ca (Io3) است. به طور معمول به مکملهای دام و طیور اضافه می شود تا “ید دار” شود. یدات کلسیم ، اگر به موقع و در دوز مناسب مصرف شود، جذب ید رادیواکتیو توسط غده تیروئید را مسدود می کند و بنابراین می تواند خطر ابتلا به سرطان های تیروئید و سایر بیماری هایی را که ممکن است در اثر تماس با ید رادیواکتیو ایجاد شوند، کاهش دهد.
یدات کلسیم همچنین در عکاسی و اشعه درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده کاربرد گسترده ای به عنوان منبع ید پیدا می کند زیرا نسبت به یدات پتاسیم رطوبت کمتر، پایداری بیشتر و کار با آن را آسان تر می کند.
یدات کلسیم یک ترکیب شیمیایی معدنی است که با فرمول شیمیای ca(Io3) نشان داده میشود که از کلسیم و آنیون یدات تشکیل شده است. کلسیم یدات به عنوان یک منبع ایمن عنصر ید در مکمل سازی و خوراک دام و طیور استفاده میشود.
یدات کلسیم در تغذیه دام و طیور
یدات کلسیم، یکی از ترکیبات ید دار مورد بررسی است. برای استفاده به عنوان ید قابل توجه برای همه گونهها و دستههای جانوری در نظر گرفته شده است. نکته مهمی که به آن باید توجه ویژه شود این است که تمام حیوانات نیاز خاصی به عنصر ید دارند. و اگر بیش از نیاز در جیره غذایی حیوان استفاده شود احتمال مسمومیت وجود دارد. ازین نکته اینطور میتوان برداشت کرد که همانطور که کمبود ید در جیره غذایی اختلال ایجاد می کند؛ استفاده بیش از حد آن نیز میتواند خطرناک باشد. پس در مصرف آن حتما با متخصصین تغذیه در ارتباط باشید.
چگونه از یدات کلسیم (Calcium iodate) برای تولید خوراک دام و طیور استفاده میشود؟ یدات کلسیم معمولا در پیش مخلوطهای (مکمل) معدنی برای تامین بخشی از نیازهای غذایی حیوان استفاده میشود. تغذیه گاو باید با برنامهریزی مناسب در مورد مخلوط کردن فرمول صحیح آغاز شود. گاوهایی که با سطوح ناکافی ید کلسیم در جیره خود تغذیه می شوند ممکن است تا یک سال پس از تغذیه با جیرههای ناقص از لحاظ مواد معدنی، نشانههای کمبود مواد مغذی را نشان دهند. ثابت شده است که کمبود عناصر ید و کلسیم تاثیر منفی بر عملکرد حیوانات مزرعه دارد.
با توجه به نیازهای اعلام شده توسط جداول NRC گاو گوشتی حداکثر سطح ید که میتواند تحمل کند 50 میلیگرم بر کیلورم ماده خشک است. ولی درمورد گاو شیری از آنجایی میزان ید شیر ممکن است برای انسان خطرناک و سمی باشد تقریبا 5 میلیگرم بر کیلوگرم ماده خشک در نظر گرفته میشود.
عنصر ید، جزء اصلی یدات کلسیم در تغذیه حیوانات
ید از جمله عناصر معدنی ضروری برای انسان و دام است. و تنها راه شناخته شده این عنصر، ورود در ساختمان هورمونهای تیروئیدی تیروکسین (T4)، تری یدوتیرونین (T3) مشارکت در سوخت و ساز بدن از این طریق است و بیش از ۹۵ درصد کل ید جذب شده در بدن در غده تیروئید تجمع میکند و هر ۲ هورمون، وظایف چندگانهای در سوخت و ساز انرژی سلول، رشد، انتقال پیامهای عصبی و توسعه مغز دارند.
تاثیر یدات کلسیم در تغذیه دام و طیور
ید یک عنصر معدنی کمیاب است که در مقادیر کم جهت تولید و فعالیتهای متابولیکی طبیعی مورد نیاز حیوانات است. این میکروالمنت دارای اثرات مفیدی بر سلامتی حیوانات خصوصاً طیور است. ذخیره هورمون در تیروئید منحصر به فرد است و به عنوان سازگار با عنصر کمیاب ید، یکی از اجزای اصلی هورمونهای تیروئید در نظر گرفته میشود.
نیاز به ید و کمبود آن
مقدار ید مورد نیاز حدود 350 میکروگرم در کیلوگرم جیره است. مقدار ید در اغلب مواد خوراکی بسیار کم است، اما محصولاتی دریایی نسبتاً غنی از ید هستند. میزان ید موجود در گیاه ارتباط نزدیکی با مقدار ید خاک دارد. با توجه به اينكه نياز روزانه يك انسان به عنصر يد در شرايط عادي تنها 150 ميكروگرم است.
کمبود ید موجب کاهش تولید تیروکسن و در نتیجه باعث تحریک بخش پیشین غده هیپوفیز به منظور تولید و ترشح مقدار بیشتری هومرمون محرک غده تیروئید (TSH) می گردد . در مواقع کمبود ید ، افزایش مقدار TSH باعث بزرگ شدن غده تیروئید می گردد که به گواتر معروف است.
⚡کمبود ید، یکی از شایعترین بیماریها در جهان است. هورمونهای تیروئیدی در صورت وجود ید قابل دسترس ترشح میشوند.
خصوصیات شیمیایی عنصر ید
ید عنصری جامد، درخشان، به رنگ آبی متمایل به سیاه است که به خانواده هالوژنها تعلق دارد. در صورت حرارتدهی مستقیم به گاز تبدیل میشود (عمل تصعید) که سمی است. این عنصر توسط دانشمندی فرانسوی به نام برنارد کورتویز در سال 1811 کشف شد. برنارد در حالی که جلبک دریایی را با اسید سولفوریک مورد مطالعه قرار داده بود توجهش به این عنصر جلب گردید.
قبل از سال 1959، جلبک دریایی منبع اصلی ید بود. به طور عمده از آبهای شور زیرزمینی (آب با نمکها و یونهای نا محلول) بازیافت شده و با ذخایر گاز طبیعی و نفت مرتبط است. همچنین، به عنوان فرآورده فرعی از ذخایر نیترات در معادن کالیچ بازیافت میشود. این عنصر در پوسته زمین کمیاب است. و حدود 0004/0 درصد وزن پوسته زمین را تشکیل میدهد.
عملکرد عنصر ید
- ید از اجزای هورمونهای تیروئیدی از قبیل تیروکسین و ترییدوتیرونین است که در فعالیتهای متابولیکی نقش مهمی دارند.
- در ساخت آنزیمهای مختلف بدن از قبیل آنزیمهای تنفسی، اکسیداسیون، فسفوریلاسیون و سنتز پروتئین نقش دارد.
- هورمونهای تیروئیدی نقش فعالی در فعالیتهای زیر دارند:
- تنظیم حرارت و رشد بدن
- سوخت و ساز بدون واسطه
- تولید مثل
- گردش خون
- فعالیت ماهیچهها
- کنترل نرخ اکسیداسیون تمامی سلولها
- بهبود رشد فیزیکی و هوشی
- کنترل فعالیتهای عصبی و عضلانی
- فعالیت غدد آندوکرینی از قبیل گنادها
- رشد موها، خز و پرها
- متابولیسم پروتئینها، کربوهیدراتها، لیپیدها و برخی از عناصر و آب
- نقش تنظیمی در تبدیل کاروتن به ویتامین
نحوه جذب عنصر ید
- جذب ید به شکل آلی یا معدنی بسیار کارآمد است (حدودا 100 درصد).
- جذب در طول لوله گوارش و با مقادیر بیشتری در روده کوچک انجام میگیرد.
- در نشخوارکنندگان 70-80 درصد ید از دیواره شکمبه و 10 درصد آن از طریق شیردان جذب میشود.
- ترکیبات یدی از طریق پوست بدن قابل جذب هستند.
- ید از بزاق، مایعات گوارشی و هورمونهای تجزیه شده تیروئیدی باز جذب میشود.
- ترکیبات گواترزا در جذب ید تاثیرگذار هستند.
متابولیسم عنصر ید در بدن
ید در خون و هم بافتها یافت میشود و اغلب در غده تیروئید مورد استفاده قرار میگیرد. تقریبا 90 درصد این عنصر صورت تیروگلوبین در غده تیروئید ذخیره میگردد. همچنین درین غده، یدیدهای فلزی آزاد شده و با اسید آمینه تیروزین ترکیب و به مونو و دی ایزوتیروزین تبدیل میشوند. ترکیبات اخیر در نهایت به هورمون تیروکسین تبدیل و به سر انجام به داخل خون آزاد میگردند. این فرآیند توسط هورمون محرک تیروئید ترشح شده از غده هیپوفیز، تنظیم میشود.
نحوه دفع عنصر ید از بدن
حتی در شرایط کمبود عنصر، ید تا 70 درصد از طریق ادرار دفع میگردد. و آن مقدار از ید یا یدید غیر قابل استفاده از طریق مدفوع دفع میشود. همچنین مقدار جزئی از طریق تعریق به ویژه در مناطق گرمسیری دفع میشود.
مقدار ید موجود در شیر با توجه به مرحله شیرواری، مقدار خوراک مصرفی، وضعیت مایعات بدن و دمای محیط، متغیر است. سطح ید موجود در آغوز 4تا 5 برابر بیشتر از ید موجود در شیر است.
نتیجهگیری
یدات کلسیم به عنوان یکی از امن ترین منابع ید شناخته شود و نسبت به سایر مکملهای ید با ثبات تر و کاربردی تر است. شرکت کربنات مرکزی یدات کلسیم را از تامین کنندههای خارجی که دارای استانداردهای لازم هستند وارد کرده و سردخانه نگهداری میکند. برای اطلاعات بیشتر میتوانید با متخصص تغذیه شرکت کربنات مرکزی تماس گرفته و سوالات تخصصی خود را بپرسید.
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.